علیرضا نراگی| اگرچه واژه مقوا یک اصطلاح تحقیرآمیز و تحقیرآمیز در نقد فیلم است، اما گاهی آنقدر واضح در مورد تولیدات ما به کار می رود که آدم وسوسه می شود از آن استفاده کند.
به خصوص این روزها سریال های به اصطلاح تاریخی از شبکه های سینمای خانگی پخش می شود که مقوا توصیف بسیار دقیقی برای آن هاست. یک سری فانتزی شگفت انگیز برای دکوراسیون و آرایش که در آن هیچ چیز زنده نیست و این یعنی مقوا بودن.
زنده بودن در یک سریال یا فیلم تلویزیونی در درجه اول به ایمان بستگی دارد. شما باید به فضا، داستان ها، افراد و روابط اعتماد کنید. شخصیت ها باید بیشتر از تیپ باشند، آنها باید واقعاً قابل تشخیص و با جزئیات قابل مشاهده باشند.
داستان باید خطوط و پیوندهای روشن و دقیقی داشته باشد. طراحی لباس باید در مورد مردم و زندگی و تاریخ آنها باشد، نه فقط شیک. با این حال آنچه که فقط در سریال هایی مثل «خاتون» و «جیران» طراحی یا استفاده می شود، قطعا مدرن نیست.
اما یکی از مهمترین نقاط ضعف و عوامل مخدوش کننده ایمان، زبان این آثار است. زبانی که شخصیت ها با آن ارتباط برقرار می کنند و خود را بیان می کنند باید بر اساس زمینه ای باشد که داستان در آن می گذرد. روزگاری در ایران هر چه سریال تاریخی داشتند، زبانی نسبتاً سنجیده و ساختار یافته داشتند، زبانی که بر اساس منابع و دانش تاریخی شکل گرفته بود.
در کشوری که نمایش سنتی از زمانی که قانون اساسی و زبان آن چیزی را که گاهی درام ایرانی به عنوان عنصری مهم شکل داده است، ثبات نسبی داشته است، چنین سریال های پرهزینه ای با چنین زبانی ویرانگر و بی معنی شگفت انگیز است.
در این سریال های به اصطلاح تاریخی که اکثرا کپی رقت انگیز نمونه های ترکی هستند، زبان خالی از هویت و انسجام است. شخصیت ها گاهی امروز حرف می زنند و گاهی انگار دکمه ای را می زنند و ناگهان لحن و زبان عوض می کنند و به زبان و ادبیات دوره های دیگر می گویند.
به نظر می رسد بی دقتی در ساخت و ظاهر سطحی این سریال ها اهمیت فیلمنامه را کمرنگ کرده است. تعداد انگشت شماری از خالقان ستاره که دیگر نمی درخشند و ترجیح می دهند خود را در مقابل چیز جدیدی تکرار کنند، فقط آماده هستند تا بدترین دیالوگ ها، بدترین ملودی ها و باورنکردنی ترین موقعیت ها را بیان کنند.
بله، این آثار چیزی جز مقوا نیست. مردم مقوا هستند، زبان مقوا، صحنه مقوا و تاریخ و حوادث و محتوای آن مقوا نیست.
زمانی کار هرکسی ساخت سریال تاریخی نبود و برخی کارگردانان با رویکرد و دانش خاصی وارد این عرصه شدند، اما امروز به نظر می رسد همه حتی آنهایی که در گذشته این کار را بهتر انجام داده اند، با کاردستی مقوایی و … نمونه بزرگی از نمونه ها و کپی ها همسایه ها یک «سریال تاریخی» می سازند.
منبع: روزنامه ایران