زهرا نژاد بهرام| مترو وسیله نقلیه قرن بیستم است که فرصتی برای تعامل و همچنین حمل و نقل است. مترو وسیله ای سریع برای مقاصد مرتفع است که زیر زمین شهر را حفاری می کند و راه را برای مسافران باز می کند.
این تصویر از مترو به عنوان وسیله ای برای حمل و نقل سریع ویژگی هایی برای بانوان نیز دارد. بر اساس برخی آمارها، از 2 میلیون سفر روزانه به تهران، 2 میلیون سفر با وسایل نقلیه عمومی انجام می شود که سهم زنان حدود 2 میلیون یا 3 درصد است. از 2 میلیون سفر روزانه مترو، تا 2 درصد زنان هستند.
برخی بررسی ها حاکی از آن است که بیش از 60 درصد سفرهای روزانه در تهران با وسایل حمل و نقل عمومی انجام می شود، به عبارت دیگر از 8.5 میلیون نفر در تهران، 5 میلیون نفر از وسایل حمل و نقل عمومی معمولی اعم از مترو، اتوبوس و تاکسی استفاده می کنند. آنها درست می کنند.
البته سایر شهروندان نیز به طور مرتب از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده می کنند. سهم مترو با توجه به سرعت و پراکندگی آن بستر مناسبی برای تردد بانوان در سطح شهر است، به ویژه اینکه برخی از خودروهای آن مختص بانوان است که فرصتی برای احساس آرامش و امنیت است و می تواند تا حدودی نگرانی بانوان را برطرف کند. .
بر اساس نظرسنجی «جدایی زن و مرد در اتوبوس و مترو»، اکثریت پاسخ دهندگان از «جدایی زن و مرد در اتوبوس و مترو» راضی هستند. 66 درصد از پاسخ دهندگان از این موضوع ابراز رضایت کردند، در حالی که 15 درصد از این جدایی ناراضی بودند. (1)
این نشانه مهمی است که زنان احساس می کنند با استفاده از فضای مشترک در اتوبوس و مترو احساس امنیت بیشتری می کنند. البته این مربوط به چنین فضاهای عمومی است، اما در سایر فضاهای عمومی حضور زن و مرد در مکان های مختلف می تواند تحت نظارت اجتماعی صورت گیرد و بحث احساس امنیت در آن جای نگرانی ندارد.
در واقع مترو فقط این نیست! مترو همچنین بستری برای کسب و کار زنان است. علاوه بر غرفه ها و غرفه هایی که سازمان مترو در اختیار فروشندگان قرار داده است. بسیاری از زنان در حمل و نقل تجارت می کنند.
آن دسته از زنانی که با فروش محصولات سعی در بازاریابی دارند نیز برای جذب مشتری سخت تلاش می کنند. جالب اینجاست که مشتریان نیز علاقه مند به خرید از آن ها هستند و گاهی جای مسافران و فروشندگان از نظر تعداد تغییر می کند! طبق تقسیم بندی رسمی، زنان فروشنده در مترو به سه گروه تقسیم می شوند:
1. غرفه داران زن که با مجوز شهرداری اقدام به فروش می کنند و بسیاری از آنها فروشنده پاره وقت هستند. یعنی اجناس خود را در قالب نمایشگاه هایی که با مجوز شهرداری تهران در ایستگاه های مترو برگزار می شود به مدت یک ماه در این یا آن ایستگاه می فروشند. 2. خانم هایی که برای فروش در غرفه یا مغازه از صاحب غرفه یا مغازه حقوق ثابت می گیرند. ٣. تاجران زن که آزادی عمل بیشتری دارند و حضور آنها در ایستگاه نه دائمی است و نه ماهانه. در عوض، آنها می توانند چندین بار در روز ایستگاه را تغییر دهند.
بنابراین ممکن است تعداد سفرهای مترو برای خانم ها حدود 25 درصد باشد، اما حضور آنها بیشتر از این است، زیرا مترو یکی از معدود مکان های عمومی با مشتریان متنوع، ساعات کاری طولانی و ترافیک ثابت است و این می تواند مهم باشد. برای زنان تاجر در قطار و ایستگاه در تلاش برای کسب درآمد و فروش کالا برای ایجاد یک فرصت منحصر به فرد!
بنابراین باید رویکرد دیگری به این موضوع داشت، رویکردی مبتنی بر تامین منافع همه گروه ها در مترو و ایستگاه ها! با توجه به وضعیت اقتصادی و شیوع بیماری عروق کرونر، بسیاری از مشاغل از بین رفته و خرید و فروش و تجارت امری عادی است، اما به دلیل محدودیت تعداد دلالان در قطارها و نظارت بر خرید و فروش مترو و جایگزینی فروش، ممکن است بتوان سازماندهی کرد. کالاها در قطار با فروش خود در ایستگاه فرصت های متفاوتی را برای فروشندگان ایجاد می کنند.
زنان به پول و فروش صنایع دستی یا خرده فروشی و غیره نیاز دارند. فرصتی برای آنهاست تا نیازهای اقتصادی خود را برای ادامه زندگی با خود و خانواده خود برآورده کنند. در حال حاضر سازمان مترو با بی توجهی به حضور دستفروشان در قطارها در صدد ساماندهی است اما این امر منجر به نوعی بی نظمی در قطارهای مترو شده است…
شاید اگر این دغدغه از سوی مدیریت شهری به صورت روزانه توسط کارکنان ایستگاه در قالب سکوهای فروش کالا به بانوان داده شود، بتواند بخشی از این مشکل را حل کند.
در این میان باید توجه داشت که مترو نه تنها مکانی برای خرید و تردد، بلکه بستری برای گفتگوی مسافران با فروشندگان از یک سو و با یکدیگر است و از سوی دیگر می تواند فرصتی نیز باشد. برای شهروندی در فضای عمومی که ممکن است یکدیگر را نشناسند و این یعنی تعامل و تعامل یعنی همبستگی!
تولید چنین فضاهایی بستری مساعد برای همبستگی شهری است، بنابراین مترو را باید از منظر جامعه شناختی و اقتصادی و همچنین پاسخگویی به نیازهای اقتصادی و اجتماعی نگریست. نیاز به دوستی و حضور اجتماعی در کنار نیاز به تامین نیازهای اقتصادی خانواده در کنار تردد سریع و ارزان در شهر یکی از نیازهای عمومی است که مترو تا حدودی آن را پوشش می دهد.
زنان نیمی از شهروندان این شهر هستند که وظیفه مدیریت شهری توجه به نیازها و فراهم آوردن شرایط برای رفع آنهاست. ایجاد فضاهای امن که بتواند زمینه فعالیت اجتماعی و حضور آنها در جامعه را فراهم کند. این یک نیاز جدی برای مدیریت شهری است.
پاورقی:
1- http://www.pana.ir/news/9878862