دکتر رکسانا دانیالی| خواص تغذیه‌ای گیاه کنجد که با نام علمی Sesamum indicum شناخته می‌شود، باعث شده است که روغن آن به عنوان ملکه دانه‌های روغنی نامیده شود. این گیاه که با نام های مریم گلی و افسنطین نیز شناخته می شود از خانواده Pedaliaceae و گروهی از گیاهان است که برای دانه های خوراکی آنها جمع آوری می شود.
روغن کنجد از دانه های کنجد خام تولید می شود و کاربردهای مختلفی در آشپزی، پزشکی و آرایشی دارد. به عنوان مثال، روغن کنجد یک روغن مخصوص پخت و پز است و در مناطقی مانند جنوب هند، چین، ژاپن، خاورمیانه و کره بسیار محبوب است.
همچنین به عنوان تقویت کننده طعم در غذاهای جنوب شرقی آسیا استفاده می شود.
البته فواید مصرف روغن کنجد بسیار متنوع است و از درمان خشکی بینی تا کنترل قند خون، تقویت سلامت قلب و عروق و مبارزه با التهاب را شامل می شود. موارد زیر گزیده ای از مقالات منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی ایالات متحده است:
کمک به رفع خشکی بینی: یکی از مهمترین کاربردهای درمانی روغن کنجد، رفع خشکی بینی است. این کاربرد، شرکت های داروسازی را بر آن داشت تا روغن کنجد را به شکل اسپری بینی فرموله کنند.
مشخص شده است که مصرف منظم این گروه از داروها، ضمن حفظ رطوبت در مخاط بینی و جلوگیری از خشکی، از بروز انواع عفونت ها نیز جلوگیری می کند.
محتوای آنتی اکسیدانی قوی: روغن کنجد حاوی مقادیر قابل توجهی سزامول و سزامینول است. دانشمندان می گویند که این دو آنتی اکسیدان می توانند اثرات قدرتمندی بر سلامت شما داشته باشند.
آنتی اکسیدان ها موادی هستند که به کاهش آسیب سلولی ناشی از رادیکال های آزاد کمک می کنند. تجمع رادیکال های آزاد در سلول های بدن منجر به التهاب و بیماری می شود.
طبق مطالعه یک ماهه روی موش های آزمایشگاهی، مصرف مکمل های حاوی روغن کنجد از آسیب به سلول های قلب جلوگیری می کند. در همین مطالعه، افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی در موش هایی که روزانه 2 تا 5 میلی لیتر روغن کنجد به ازای هر کیلوگرم (5 تا 10 میلی لیتر به ازای هر کیلوگرم) وزن بدن دریافت می کردند، مشاهده شد.
از سوی دیگر، کاربرد موضعی نیز اثرات مشابهی دارد. طبق یک مطالعه آزمایشگاهی، روغن کنجد با مهار ترکیباتی مانند گزانتین اکسیداز و اکسید نیتریک آسیب سلولی را کاهش می دهد.
خواص ضد التهابی عالی: از آنجایی که التهاب مزمن منجر به ظهور و تشدید بیماری های مختلف می شود، مهم است که در اسرع وقت آن را محدود کنید.
در طب سنتی تایوانی، روغن کنجد سابقه ای طولانی دارد و به دلیل خواص ضدالتهابی قوی آن، سال هاست مورد استفاده قرار می گیرد. سایر کاربردهای مرتبط شامل درمان آرتریت، دندان درد و خراشیدگی پوست است.
اخیراً مطالعات مختلف حیوانی و آزمایشگاهی نشان داده است که روغن کنجد می تواند نشانگرهای التهابی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. با این حال، تحقیقات بیشتری در مورد انسان هنوز مورد نیاز است.
کمک به کنترل قند خون: بر اساس مقالات منتشر شده، روغن کنجد احتمالا به تنظیم بهتر قند خون کمک می کند، که به ویژه برای افراد مبتلا به دیابت مهم خواهد بود.
یک مطالعه قابل اعتماد نشان داد که قرار دادن موش های دیابتی در رژیم غذایی حاوی 6 درصد روغن کنجد به مدت 42 روز به طور قابل توجهی سطح قند خون آنها را در مقایسه با موش هایی که از این روغن تغذیه نکرده بودند، کاهش داد.
روغن کنجد حتی ممکن است در تنظیم طولانی مدت قند خون نقش داشته باشد. بر اساس مطالعه ای که روی 46 بزرگسال مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد، مصرف روغن کنجد به مدت 90 روز به طور قابل توجهی قند خون ناشتا و هموگلوبین A1c را در مقایسه با گروه دارونما کاهش داد. سطح HbA1c کنترل طولانی مدت قند خون را نشان می دهد.
کمک به درمان آرتروز: استئوآرتریت جمعیت زیادی را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد و یکی از شایع ترین علل درد مفاصل است.
چندین مطالعه روی جوندگان، روغن کنجد را با بهبود آرتریت مرتبط دانسته اند. در یک مطالعه 28 روزه، محققان روغن موش ها را با دوزهای روزانه 0.5 میلی لیتر به ازای هر پوند (1 میلی لیتر به ازای هر کیلوگرم) وزن بدن تغذیه کردند. متعاقباً، موش‌های آزمایش علائم آرتریت مانند درد مفاصل و همچنین نشانگرهای استرس اکسیداتیو را کاهش دادند.
اگرچه مطالعات حیوانی نشان می دهد که روغن کنجد در تسکین درد آرتریت موثر است، تحقیقات بیشتری در مورد انسان مورد نیاز است.
به بهبود زخم ها و سوختگی ها کمک می کند: روغن کنجد همچنین می تواند به صورت موضعی برای کمک به بهبود زخم ها و سوختگی ها استفاده شود.
ازن یک گاز طبیعی است که می تواند برای اهداف پزشکی استفاده شود. تاریخ استفاده بالینی آن به سال 1914 باز می گردد، زمانی که برای درمان عفونت ها در طول جنگ جهانی اول استفاده می شد. در این میان ترکیبات دیگری به نام روغن های تخریب کننده لایه اوزون وجود دارد که به صورت موضعی برای درمان بیماری های پوستی مختلف استفاده می شود.
در یک مطالعه حیوانی، درمان موضعی با روغن کنجد ازن دار با سطوح بالاتر کلاژن در بافت زخم مرتبط بود. کلاژن یک پروتئین ساختاری است که برای بهبود زخم ضروری است.
تعدادی از مطالعات دیگر نشان داده اند که درمان موضعی با روغن کنجد زمان لازم برای بهبود سوختگی و زخم را در موش های آزمایشگاهی کاهش می دهد. توانایی این روغن در تسریع بهبود زخم ها و سوختگی ها ممکن است به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی آن باشد.
قبل از استفاده از روغن کنجد برای درمان یا حل مشکلات دیگر با پزشک خود مشورت کنید.