بازار سهام چگونه به اینجا رسید؟

محمد خدابوش| بورس تهران در بهمن ماه بیش از هر چیز بی میلی فعالان خرد بازار را به خرید سهام نشان داد. بورس در این ماه در اکثر روزها غوطه ور در شاخص کل بود و اواسط زمستان را در معاملات انجمادی سپری کرد که هر روز سهم سهامداران حقیقی از این معاملات بازار کاهش یافت.

این امر باعث شد تا میزان خالص خریدهای قانونی در پایان این ماه به 5844 میلیارد تن برسد که در تمامی ماه های سال به جز شهریور بی سابقه بوده است.

در این ماه اگرچه وزن‌دهی نمادهای ریالی در برابر دلار در برخی روزها نمایان شد، اما این امر تأثیر چندانی بر دماسنج بازار نداشت، بنابراین نوسان کلی شاخص بورس در پایان بهمن‌ماه به 0.21 درصد محدود شد، زیرا این شاخص در محدوده 1.282 میلیون به پایان رسید.این واحد فعالیت ماهانه خود را متوقف کرد. در سایر بازارهای دارایی، دلار در یازدهمین ماه سال 7.32 درصد بهبود یافت و سکه با وجود عملکرد خنثی، 4.5 درصد کاهش یافت و در صدر بازار سهام قرار گرفت.

یک ماه دیگر در بورس به پایان رسید و بورس تهران بدون اینکه بتواند دستاورد خاصی از نظر بازدهی برای سرمایه گذاران خود به ارمغان بیاورد، به استقبال ماه آخر 1400 رفت.

در این ماه اتفاقات مختلفی رخ داد که هر کدام تاثیر خود را بر افزایش و کاهش قیمت ها در بورس و خارج از بورس گذاشت و منجر به توقف فعالیت روزانه شعبه های دوگانه بورس در کشور تقریبا بدون تکانه شد. کاهش تقاضا در این بازار و یا زمینه سازی برای روند صعودی بورس.

بررسی رویدادهای بهمن ماه امسال نشان می دهد که شاخص بورس اوراق بهادار تهران به عنوان شاخص کلیدی تحولات بورس در این ماه عملکرد بسیار پایین تری نسبت به بازارهای رقیب از خود نشان داده است. بر این اساس، در ماه گذشته سبد بورسی دارای نوسان مثبت 0.21 درصدی بود، در حالی که در بازار ارز دلار حدود 7.3 درصد و سکه طلا 4.5 درصد کاهش یافت.

این موضوع باعث یخ زدن بورس تهران در محدوده فعلی شده است که برای بسیاری از تحلیلگران بورسی جالب است. برخی از کارشناسان و فعالان بورس در شرایط کنونی بی توجهی بورس به تغییر شرایط سایر بازارها و موقعیت نسبی شاخص کل طی چند روز گذشته را ناشی از این است که این بازار به استثنای متغيرهاي كلان سياسي و اقتصادي تحت تاثير عامل سياست گذاري قرار مي گيرد و اين امر باعث شده است كه حساسيت به حرفه ها و گرايش ها همراه با ريسك بالاي قانون منجر به نااميدي و نااميدي سرمايه گذاران از توانايي درآمد آنها شود.

از سوی دیگر فعالان بازار هم اکنون متوجه شده اند که نوسانات قیمت بازار ارز ربطی به سامانه نیما ندارد و تا زمانی که تغییر چشمگیری در این سامانه ایجاد نشود، نمی توان به کاهش یا افزایش سودآوری شرکت ها امیدوار بود. . آثار این بی تفاوتی را می توان به وضوح در آمار معاملات ماهانه مشاهده کرد.

در آینه آمار

بررسی ها نشان می دهد در ماه گذشته میزان مشارکت واقعی در بورس کاهش چشمگیری داشته است. سهم سرمایه گذاران خرد در موقعیت بازار طی معاملات بهمن ماه حدود 67.5 درصد بوده است در حالی که این افراد در دی ماه امسال 74.2 درصد در این حوزه سهم داشتند.

مقایسه این دو رقم نشان می دهد که واقعیت ها نسبت به ماه دهم سال 90 درصد کمتر در خرید مشارکت داشته اند. این در حالی است که خریدهای قانونی نیز در مدت مشابه حدود 25.9 درصد افزایش داشته است. همچنین در بهمن ماه سال جاری تالار شیشه ای 1998 میلیارد تن سهام معامله شد که نسبت به سال قبل 80 درصد کاهش داشته است.

طی این ماه، خالص تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی در بورس ۵۸۴۴ میلیارد تن بوده است. این رقم در بهمن ماه برای خروج نقدی ثبت شده بود، اما بر اساس اطلاعات ثبت شده در 11 ماه گذشته در بورس، این ماه دومین خروجی شدید پول واقعی است. گفتنی است در شهریورماه ۷۶۹۷ میلیارد تن سرمایه خرد از بورس خارج شد.

علاوه بر این ارقام، نکته جالب توجه این است که شاخص همگن در ماهی که شاخص کل با 0.21 درصد افزایش و رسیدن به محدوده یک میلیون و 282 هزار واحدی مواجه شد، 3.15 درصد کاهش داشت. در این ماه سه گروه چوب، مواد غذایی و محصولات لاستیک و پلاستیک به ترتیب 18.1 درصد، 16.9 درصد و 15.9 درصد کاهش داشته اند. در حالی که سه گروه معدن زغال سنگ، انتشارات و چاپ و رسانه به ترتیب موفق به رشد 17.1، 12.2 و 12.1 درصدی شدند، وضعیت بازار در کل به اندازه سه گروه اول بد بود. مناسب به عنوان سه گروه آخر

همانطور که آمارهای ثبت شده از عملکرد بورس در بهمن ماه نشان می دهد، بدون شک بورس دوره یخ زدگی را پشت سر می گذارد.

اما دلیل وضعیت فعلی بورس چیست؟ چرا حتی پس از افت شدید قیمت ها که حتی در برخی نمادها به 70 درصد رسید، بازار سهام همچنان شاهد فروش سهام توسط افراد حقیقی است؟ به نظر می رسد پاسخ این سوالات را در پشتیبانی های ارائه شده در این بازار جستجو کنیم.

بازار سهام چگونه به اینجا رسید؟

معاملات بهمن ماه در بورس در حالی آغاز شد که فعالان بورس بیم آن را داشتند که احتمال اعمال تعرفه و مالیات بر صادرات محصولات پتروشیمی تاثیر جدی بر معاملات این شرکت ها بگذارد و منجر به فروش نمادهای این شرکت ها در بازار بورس شود. مصاحبه رئیس جمهور و وعده حمایت از بورس، بازار به یکباره شاهد افزایش تقاضا بدون هیچ عامل اساسی اساسی بود.

افزایشی که اگر برخی از روزهای آن را از دست بدهیم، در مجموع بازدهی زیادی را در اقبال عمومی در بورس نشان نداد و تنها به دلیل افزایش خریدهای قانونی در بازار رخ داد. این امر فضایی را برای خروج سریع سرمایه از این بازار فراهم کرد.

بورس اوراق بهادار تهران که بیش از 14 ماه درگیر امیدهای تلخ و بی ثمر بود، سرانجام به سمتی رفت که سرمایه گذاران واقعی در مواجهه با تقاضای مشروع که عمدتاً برای حمایت از نمادها و گروه های شاخص طراحی شده است، احتمال فرار سرمایه گذاران واقعی را افزایش می دهد. آنها باید این بازار را ترجیح دهند و به راحتی سهام خود را به خریداران حمایت کننده بفروشند.

همچنین نمادهایی وجود داشتند که جستجوی مؤثر واقعی داشتند. با این حال، آنچه در کل بازار اتفاق افتاده و در آرشیو آمار معاملات ثبت شده، نشان می دهد که بازار امروز در اکثر صنایع شاهد فروش واقعی بوده است.

بررسی ها نشان می دهد در یک ماه گذشته 5 میلیارد و 844 میلیون تن پول سرمایه گذاران خرد با فروش سهام آنها به اشخاص حقوقی از بازار خارج شده است. در این مدت اما ارزش معاملات خرد به طور متوسط ​​از 1999 میلیارد تن در روز فراتر نرفته است. بررسی ها نشان می دهد که با توجه به این حجم از خروج نقدینگی و چنین ارزش معاملاتی پایین، بازار سهام احتمالا وارد دوره رکود معاملاتی می شود و احتمالاً تا زمانی که این فاکتور به طور قابل توجهی تغییر کند، این روند ادامه خواهد داشت. .

اما چنین کاهشی چه تاثیری بر بورس داشت و چرا بورس در یازدهمین ماه سال با نوسان تقریبا صفر درصدی به عملکرد خود پایان داد؟ دلیل این امر را می توان در همان رونقی جستجو کرد که تقریباً در دهه اول این ماه شاهد آن بودیم.

بازار سهام که قبل از افزایش قیمت ها در اوایل ماه جاری روند نزولی داشت و حتی به طور موقت کانال 1.2 میلیون واحدی را در اکثر روزهای بهمن ماه به جای دنبال کردن روند صعودی روزهای اول بدون افزایش تقاضای موثر، از دست داد. عرضه و تقاضا در حجم کم

مشکل این بود که بلاتکلیفی در مورد سرنوشت احیای توافق هسته ای در آن زمان باقی بود و همه چیز مربوط به توافق را در بلاتکلیفی قرار داد. از سوی دیگر تحرکات دلار در بازار آزاد دیگر اثر روانی قبلی را در میان فعالان بازار نداشت و همین امر باعث شد تا مانند ماه های گذشته شاهد افزایش یا کاهش با توجه به این نوسانات نباشیم.

در نتیجه با افزایش نسبی قیمت سهام و بروز نابسامانی ها در دهه اول بهمن، شاخص بورس ثابت ماند و بیشتر روزها را زیر یازده درصد در نوسان سپری کرد.

دوگانگی نمادها

با این حال نمی توان انکار کرد که بورس همچنان تحت تاثیر مذاکرات احیای برجام است. در این شرایط اگرچه تصور خشن تعدیل و تورم غیرمنطقی بازار سهام از بین رفته است، اما نگاه تحلیلی همچنان در قلب این بازار قرار دارد.

به همین دلیل است که در این فضای نامطلوب بازار همچنان برخی نمادها هر چند در صف های انگشت شمار خریداری می شوند و برخی دیگر به دور از هرگونه هیجان ممکن است با افزایش یا کاهش منطقی قیمت مواجه شوند، سهام نیز بر این نمادها تاثیرگذار است.

در مقیاس بزرگتر می توان انتظار داشت که با نزدیک شدن به احیای برجام یا رسیدن به توافقی جدید، بازار تا حدودی دو برابر شود. همانطور که در بهمن ماه و چند ماه قبل از آن شاهد بودیم، تا حدودی مشهود بود که در صورت توافق، می توان انتظار داشت که بازار در کوتاه مدت واکنش مضاعفی به نمادهای موجود داشته باشد.

در چنین شرایطی انتظار می رود بازار به نمادهای عمدتاً ریالی که از توافقنامه منتفع می شوند، پاسخ مناسب دهد، در واقع می توان در نظر گرفت که لغو تحریم ها ممکن است نمادهایی مانند بانک ها و خودروها را در لایه اول تحت تاثیر قرار دهد.

حافظه تاریخی بازار نشان می دهد که در سال 94 با نزدیک شدن به توافق، سرمایه گذاران تقاضای خوبی را در این دو گروه ایجاد کردند و توانستند در روزهای قبل از توافق موسوم به برجام به رشد مناسبی در بورس دست یابند.

دلیل این امر این است که نیاز فوری ایران به دسترسی به منابع مالی، شبکه بانکی بین‌المللی بانک‌های ایرانی را در موقعیتی قرار می‌دهد که برای بهره‌مندی از مزایای لغو تحریم‌ها باید در خط مقدم قرار گیرند. از سوی دیگر در ماه‌های اخیر امیدوار است بانک‌ها با توجه به کاهش ریسک‌ها و دسترسی به منابع ارزی، نسبت به سال‌های گذشته بتوانند منابع ارزی بیشتری را مبادله کنند.

همه اینها باعث شده تا این گروه در کنار خودروهایی که به دلیل لغو تحریم ها به فناوری روز و هزینه کمتری نیز دسترسی دارند، توجه فعالان بازار را به خود جلب کند.

علاوه بر این دو گروه اصلی، می توان انتظار داشت که در صورت توافق پایدار، نمادهای حقیقی کوچک با کیفیت بهتری به کار خود ادامه دهند و در سال های آینده درآمدزایی داشته باشند. چرا که با بهبود شرایط اقتصادی می توان امیدوار بود که بتوان بخشی از قدرت خرید از دست رفته مردم در سال های اخیر را در سال های آینده جبران کرد. همین امر باعث شد تا در بهمن ماه شاهد بهبود تقاضا و افزایش قیمت ها باشیم، البته در برخی نمادهای کوچک بازار.