پولاد آمین| چند ماهی می شود که ایرج طهماسب که روزگاری با «کلاه قرقیزی و دوستانش» دل اکثر بچه های تلویزیون را به دست آورده بود، در قالبی متفاوت به دیدار مخاطبان آمده بود.
در قالب برنامه ای به نام «مهمان» که اگرچه ساختمان و ساختاری شبیه به برنامه های نوروزی کلاه قرمزی در 10 سال گذشته دارد (قطعه هایی برای چند عروسک برای گفتگو با مهمان محبوب بزرگسالان) اما او به سنت موفقیت، محبوبیت عروسک های ایرج طهماسب را – این بار در شبکه سینمای خانگی – ادامه داد و بازی او ستودنی بود.
«مهمان» البته در هر سه ماه انتشارش با اتهامات زیادی مواجه بوده است که مهم ترین آنها استفاده از موضوعات و دیالوگ های بزرگسالانه و حتی گاهی بدخواهانه است. اتهاماتی که البته در پاسخ به آن بسیاری مدعی هستند که ایرج طهماسب این برنامه را برای مخاطبان همیشگی کودک و نوجوان خود نساخته و نمی توان انتظار داشت در برنامه بزرگسالان خود قوانین و مقررات و محدودیت های آثار کودک را رعایت کند. . اما آیا واقعا اینطور است و ایرج طهماسب دامنه مخاطبان همیشگی خود را تغییر داد و برای مخاطب دیگری برنامه ساخت؟
این موضوع را با رامتین شهبازی، منتقد سینما، کارشناس و استاد دانشگاه در میان گذاشته ایم. منتقدی که از اواخر دهه 70 وارد گزارش های سینمایی و دیگر نسخه های تخصصی فیلم شد و این روزها در برنامه های رادیویی رادیو نیز شرکت می کند.
– جناب آقای رامتین شهبازی؛ در این مدت بسیاری از منتقدان و خبرنگاران از ایرج طهماسب انتقاد کردند که به خاطر شوخی ها و کنایه های سریال «مهمان» برای بچه ها برنامه نمی سازد و ظاهراً مخاطبانش را تغییر داده است. با نظر منتقدان در این زمینه موافقید یا خیر؟!
در این زمینه کاملا مخالفم که ایرج طهماسب دامنه مخاطبانش را تغییر داده است. خیر طهماسب از نظر سنی مخاطب هدف خود را تغییر نداده است، اما سبک زندگی مخاطبان تغییر کرده است. یعنی اگر در دهه 60 و 70 مخاطب ایرج طهماسب بودیم، الان لزوما برنامه هایش را برای ما نمی کند و سن ما هم در این سال ها بیشتر شده است.
در واقع به نظر من مخاطب ایرج طهماسب همچنان کودکان و نوجوانان هستند با این تفاوت که سبک زندگی این کودکان و نوجوانان تغییر کرده و دیگر همان کودکان دهه 60 نیستند. بلکه سبک زندگی روانی و بیولوژیکی و البته سبک زندگی فیزیولوژیکی آنها تغییر کرده است و این طبیعی است. زیرا غذایی که این مخاطب از لحاظ عناصر مختلف مثلاً از نظر فرهنگی دریافت می کند با غذایی که نسل ما دریافت می کند متفاوت است.
یعنی به نظر شما بیش از آنکه ایرج طهماسب در این سال ها تغییر کرده باشد، این مخاطب است که تغییر کرده و محصول طهماسب دیگری را می خواهد. درست است، واقعی؟
بله بله. خب البته علاوه بر تغییر مخاطب، طبیعی است که طهماسب زبانش را هم عوض کند.
– اما اگر اشتباه متوجه نشده باشم باز هم آن را برنامه ای با مخاطب کودک و نوجوان می دانید. درست است، واقعی؟
قطعا البته چنین برنامه ای از نظر رده بندی سنی نمی تواند تنها به یک نوع مخاطب متکی باشد. یعنی اینکه فکر کنیم یک برنامه نویس – حتی به شکلی که طهماسب استفاده می کند – بخواهد فقط برای بچه های هفت هشت ساله برنامه بسازد، امروز امکان ندارد.
اما این بدان معنا نیست که طهماسب دیگر برای مخاطبان قدیمی خود که زمانی کودک بودند و اکنون به میانسالی رسیده اند، برنامه کودک نمی کند و کار نمی کند. داستان کمی با این فرضیات متفاوت است.
– اما پاسخی ندادید که فکر می کنید طهماسب هنوز برای کودکان و نوجوانان کار می کند؟
آره. مخاطبان طهماسب هنوز کودک هستند اما این کودک قطعا با آنچه در کلاه قرمزی دیدیم متفاوت است. در واقع نکته اینجاست که طهماسب همچنان مخاطب خود را کودکان می داند اما با این توضیح که در اینجا با کودکانی سروکار داریم که جنسیت و زندگی آنها با گذشته متفاوت است.
– فقط بچه ها در این مدت تغییر کرده اند یا محیطی که ایرج طهماسب از طریق آن با مخاطبش ارتباط برقرار می کند، در تغییراتی که در «مهمان» می بینیم نسبت به مثلا «کلاه قرمزی» نقش و تأثیر دارد؟
در اینجا و در تحلیل این داستان، یک سوال رسمی مطرح می شود. در واقع مورد دیگری نیز وجود دارد که تغییرات ایجاد شده در ایرج طهماسب را توضیح می دهد که یک بحث رسمی است. این دو استدلال جدا هستند. بگذارید اینطور بگویم، اینکه مخاطب «مهمان» هنوز کودک است یک چیز است و اینکه طهماسب این نمایش را در بستری دیگر بسازد یک چیز دیگر.
یعنی این تغییر زمینه منجر به تغییر در مخاطب و حتی تغییر رویکرد برنامه نویس می شود؟
طهماسب در زمان حضور در تلویزیون با بودجه دولتی و بر اساس ضوابط و مقررات حاکم بر صدا و سیما کار می کرد و مردم می توانستند به صورت رایگان و در ساعت مشخصی وقت خود را تنظیم کنند و برنامه او را تماشا کنند.
اما اکنون به دلیل مشکلات اقتصادی متعددی که پلتفرم‌ها دارد، باید نگاهی گسترده‌تر به مخاطبان و مقالات خود داشته باشد تا از نظر اقتصادی در قبال تهیه‌کننده خصوصی که روی برنامه سرمایه‌گذاری کرده است، پاسخگو باشد. بنابراین او می آید و یک مخاطب بزرگسال را به مخاطبان فرزندانش اضافه می کند.
– این رویکرد را برای گسترش مخاطب در چه جنبه ای از این اثر می بینید؟ دیدن؛ همانطور که قطعا می دانید ایرج طهماسب در هفته های اخیر با انتقادهای زیادی در تعدادی از رسانه های خاص مواجه شده است که سازنده این برنامه را متهم به نوشتن و قرار دادن مجموعه ای از دیالوگ های بزرگسالان و کنایه های جنسی در دهان دختر برنامه می کنند. شخصیت ها. به نظر شما رویکرد طهماسب برای گسترش مخاطبانش محدود به همین رویکرد است؟
البته من فرصت دیدن همه قسمت های برنامه را نداشتم و فقط قسمت هایی از آن را در شبکه های اجتماعی دیدم. با این حال، واضح است که طهماسب بخش‌هایی مانند مصاحبه با چهره‌های شناخته شده و محبوب را به نمایندگی از مخاطبان بزرگ انجام می‌دهد. وگرنه او می داند که این فیگورها حداقل برای بچه ها چندان جذاب نیست.
– جناب آقای شهبازی؛ کار جدید خانم مرضیه برومند علاوه بر «مهمان» بودن، در هفته های اخیر از شبکه سینمای خانگی پخش شده است که از جمله اتهاماتی مانند ایرج طهماسب است. به نظر شما مخاطب این اثر هم تحلیلی مشابه از «مهمان» ایرج طهماسب دارد؟
متاسفانه من کارهای خانم برومند را ندیده ام. یعنی بهتر است بگویم من آن را فقط به صورت اعلامی دیده ام و تحلیلی از نوع رویکرد سازنده و جنسیت و نوع مخاطب آن ندارم.
– و سوال آخر، فارغ از اینکه ایرج طهماسب در هنگام مهاجرت از تلویزیون به شبکه سینمای خانگی مخاطبان خود را تغییر داد یا خیر؟ به عنوان یک منتقد، نتیجه این حرکت را برای او مثبت یا منفی می دانید؟
ایرج طهماسب مهم ترین چیزی که از این تغییر محیط به دست آورده این است که یک بار دیگر نشان داده که چه آدم خلاقی متولد شده است.
یعنی ایرج طهماسب در اولین کار خارج از تلویزیون از زیر سایه کلاه قرمزی بیرون آمد و این اتفاق کوچکی نیست برای هنرمندی که در تمام دوران فعالیت خود در تلویزیون حضور داشته است، اما پس از ترک آنجا نه تنها او نه افسرده و منزوی و در قالب.جدید کار جدیدی ارائه کرد و در این مسیر موفق شد!
منبع: همشهری آنلاین