یکی: جنگ جهانی دوم در سال 1945 در چنین روزی با تسلیم نهایی آلمان در برابر اروپا پایان یافت. آنها آن را روز CoE یا “روز پیروزی در اروپا” نامیدند و آن را به عنوان یک روز رسمی برای غلبه بر فاشیسم و نازیسم در تقویم خود ثبت کردند.
البته جنگ در آن سوی دنیا در اقیانوس آرام ادامه داشت و ژاپن همچنان بر رویارویی با آمریکا پافشاری می کرد. اما برای اروپایی‌ها که جنگ را خودشان شروع کرده بودند و در دیگر نقاط جهان آن را به آتش کشیده بودند، بیشتر ماجرا تمام شده بود.
دو شرور بزرگ، موسولینی و سپس هیتلر، شکست خوردند و عقب رانده شدند، متحدان و متحدان آنها در کشورهای اشغالی دیگر قدرت نداشتند، تمام سرزمین های اشغالی آزاد شدند و دیگر جبهه شورشی برای نیروهای متفقین وجود نداشت.
دو: حدود 20 میلیون اروپایی در جنگ شش ساله کشته شدند و میلیون ها نفر دیگر آواره شدند. بسیاری از بازماندگان جنگ که به دل فاجعه رسیدند و زنده از آن بیرون آمدند – اشتباه – معتقد بودند که از نبرد خیر و شر جان سالم به در برده و شاهد پیروزی نهایی خیر بوده اند. اشتباه این باور به مرور زمان آشکار شد; به خصوص برای مردم اروپای شرقی که بخشی از غنایم شوروی شدند.
به قول ایوان کلیما – که خود مدتی در اردوگاه‌های کار اجباری نازی‌ها اسیر بود -: «این دنیا، حداقل در آن زمان و در آن مکان‌ها، دنیای افسانه‌ها نیست… اما من زنده ماندم. تا آخر زنده ماندم ببینیم به نظر من، نیروهای خیرخواه که عمدتاً توسط ارتش سرخ (شوروی) تجسم یافتند، واقعاً پیروز شدند و برای من، مانند بسیاری از بازماندگان جنگ، مدتی طول کشید تا کاملاً متوجه شوم که اکثر این نیروهای خیرخواه «و نه شیطانی که با یکدیگر می جنگند، و تنها دو نیروی شیطانی برای کنترل جهان با هم رقابت می کنند.”
سه: البته دنیا تغییر کرد و جنگی که بسیار فراگیر و خونین و ویرانگر بود دلیل این تغییر بود. برخی این تغییر را دیدند و برخی دیگر چشم بر آن بستند، اما هر دو گروه برنامه‌هایی برای آینده داشتند – به نیت بهبود دنیا و امید به زندگی انسانی‌تر. اکثر نقشه ها با شکست مواجه شدند و با رویارویی جدیدی به نام جنگ سرد خنثی شدند.
اریک هابسبام در عصر اولتیماتوم می نویسد: «در عصری که زیر ابرهای قارچی هیروشیما و ناکازاکی آغاز شد، هرگز تصور از جهان و زندگی بشر به طور چشمگیری تغییر نکرده بود. اما تاریخ مانند همیشه به نیات انسانی و حتی نیات سیاستمداران ملی توجه چندانی ندارد.
تغییر واقعی اجتماعی آن چیزی نبود که آنها قصد داشتند یا قصد انجام آن را داشتند، و در هر صورت اولین فرصتی که با آن مواجه شدند، فروپاشی تقریباً فوری اتحادیه بزرگ ضد فاشیستی بود. به محض ناپدید شدن خطر فاشیسم، سرمایه داری و کمونیسم دوباره آماده رویارویی با یکدیگر به عنوان دشمنان خونین و سرسخت شدند.