160 سال پیش اولین طرح ترافیکی با ممنوعیت ورود حیوانات بندری در محدوده میدان ارگ یا باغ گلشن اجرا شد. حالا دام های تهران جای خود را به دوچرخه های آهنی داده اند که هر روز نمی توانند در هیچ یک از خیابان های دلخواهشان راه بروند.
پس از احداث میدان جدید توپخانه در میدان ارگ سلطنتی، توپ و توپخانه، میدان ارگ را به این مکان منتقل کردند و حوضی هشت ضلعی در وسط میدان ارگ ساختند. در اطراف آن مسیری سنگفرش درست کردند و قسمت های دیگر میدان را به فضاهای سبز اختصاص دادند. آنها همچنین باغ ها را با ستون های سنگی و نرده های چوبی حصار کشیدند.
یک سال بعد برای جلوگیری از عبور احشام از میدان، خندقی شرقی را پر کردند و خیابانی در آن ساختند و با توپخانه جدید شروع کردند و تا افتتاح بازار ادامه دادند. در انتهای آن دروازه ای در خارج از شهر ساخته شد و به این ترتیب راه عبور وحش باری از محدوده میدان ارگ قطع شد.
محمدحسن خان اعتمادالسلطنه در این باره نوشته است: «و قرار شد کالایی که حمل می کنند سالم باشد. در ضلع شرقی ارگ همایون، دروازه ای در خارج از کویر به سمت شهر گذاشته شده و خندق شرقی شهر همسطح زمین انباشته شده و خیابانی عریض به بازار گشوده شده است.
این همان خیابان ناصریه آن زمان یا ناصر خسروی فعلی است.
177 سال پیش در زمان صدارت میرزا تقی خان امیرکبیر تمامی سفرهای تهران ثبت شد. همزمان با سفر ناصرالدین شاه به قم، دولت اجازه ورود و خروج از دروازه های تهران را صادر کرد و آن را «بلیت دروازه» نامید.
با دریافت بلیط، نام مسافر، دلیل سفر، مقصد و مبدا نیز درخواست و ثبت می شود. این کار برای حفظ امنیت سیاسی انجام شد. از آنجایی که شهر در دوره ناصر موضوع اصلی دولت بود، ورود و خروج گندم نیز روزانه ثبت می شود.
حتی سندی با اسامی افرادی که از دروازه های مختلف تهران رفت و آمد می کنند وجود دارد. تهران در آن زمان دارای 12 دروازه از جمله دروازه های حضرت عبدالعظیم، پیشتره، هانی آباد، گمرک، قزوین، باغشاه، یوسف آباد، دولت، شمیران، دوشان تپه «دولاب» و «خراسان» بود.
عبور کالسکه ها در خیابان های تهران در آن زمان نیاز به زیرساخت ها داشت که دستور سنگ فرش خیابان ها را دادند. کوروش سعدوندیان در کتاب اول تهران می نویسد: «در سال 1267 هجری قمری برای اولین بار خیابان های تهران سنگفرش شد. از کوچه های ارگ شروع شد. – دلیلش هموار شدن کالسکه بود.
روزنامه «وقایع اتفاقیه» در شماره 36 این زمان می‌نویسد: چیزی که قبلاً نباید همه می‌داشتند. در آن زمان حکم بر این بود که هرکس بتواند کالسکه را راه بیندازد و سوار شود، یکی از نوکران دولت در برابر اشراف، توده ها و یا مجموعه همایون است. معیرالممالک گفت: «در این راستا مجوز عمومی داده‌اند و این واگن‌ها در کارخانه ابواب الجمعه نزدیک خالقین ساخته می‌شود».
همین روزنامه در سی و هشتمین شماره خود نوشت: «از آنجایی که در آن روزها تصمیم بر این شد که روز به روز بر تعداد واگن‌های تهران افزوده شود و عبور و مرور واگن‌ها روان و خوب باشد، بنابراین تصمیم گرفته شد کوچه‌های ارگ شاهی باشند. سنگفرش خواهد شد؛ به طوری که هم اسب ها و هم گاری ها به راحتی قابل عبور و استراحت هستند.
وسط کوچه ها را سنگفرش کردند تا کالسکه ها عبور کنند و دو طرف کوچه ها را کمی برآمده بودند تا عابران پیاده به عنوان سکو عبور کنند و با سنگ های بلند و بزرگ سنگفرش کردند و این کوچه ها این روزها ساخته شد.
وقایع اتفاقیه نیز در شماره 39 می نویسد: «روزنامه های قبلی درباره کالسکه نوشته اند، یعنی کالسکه در بین مردم رایج است و این قاعده در حکومت علیه ایران رایج خواهد شد و مردم در جاده ها و خیابان ها راحت ترند.
باز هم شنیده می شود که مکرب الحکان «معیرالممالک» بر اساس تصمیم معتمدین دولت علیه آنان، کارخانه کالسکه سازی را در کرخان مبارک راه اندازی کرده است تا هر چقدر که می خواهند واگن داشته باشند. ساخته و پرداخته شده و هر کسی می تواند آن را بسازد. و اعیان دولت مخالف نیستند، بلکه هر که از تجار و بازرگانان و غیره بخواهد، از دولت اذن می گیرد که به کارخانه مذکور رجوع کند و هر نقشه و نوع بخواهد به زودی برایش ساخته می شود».
می گویند اولین کالسکه قبل از حمل معیرالممالک در اصفهان ساخته شده است. کالسکه هایی که به گفته وقایع اتفاقیه کیفیت خوبی داشتند و حتی بهتر از کالسکه های فرنگ بودند.
منبع: همشهری آنلاین