آیا سیارات هم می توانند باهوش باشند؟

گروهی از دانشمندان متخصص در زمینه های مختلف نجوم اخیراً مقاله ای را در مجله بین المللی اختربیولوژی منتشر کرده اند که ایده “هوش” را به عنوان یک ویژگی جمعی ترویج می کند و آن را در مقیاس سیاره ای مطالعه می کند. به عبارت دیگر، آیا این دانشمندان از ایده «هوش جمعی» یا «هوش جمعی» برای پاسخ به این سوال استفاده می کنند که آیا سیارات نیز از «هوش» استفاده می کنند؟

به گزارش اخبار علمی؛ هوش به طور متعارف به عنوان یک ویژگی خاص انسانی شناخته می شود، اما در یک تعریف جامع تر به آن توانایی “جمعی” نیز گفته می شود که می تواند به سایر ساختارهای زنده و حتی بی جان نیز تعمیم یابد.

به عنوان مثال می توان به تصمیم گیری جمعی توسط حشرات اجتماعی، ساختارهای لجن و حتی رفتار هوشمند سلول ها و ویروس ها اشاره کرد که خود مجموعه ای از فرآیندهای شیمیایی هستند. مردم نیز باهوش هستند، اما این هوش در درجه اول از رفتار اجتماعی ما ناشی می شود.

این مثال ها این واقعیت را برجسته می کند که هوش معمولاً در مقیاس های مختلف طولی و زمانی کار می کند. محققان دانشگاه روچستر، موسسه علوم سیاره ای، دانشگاه ایالتی آریزونا و موسسه سانتافه اکنون ایده هوش را به عنوان یک ویژگی جمعی گسترش داده و آن را در مقیاس سیاره ای مطالعه کرده اند.

پروفسور آدام فرانک، محقق فیزیک و نجوم در دانشگاه روچستر و نویسنده اصلی، می گوید: «اگر می خواهیم به عنوان یک گونه زنده بمانیم، باید از هوش خود به نفع سیاره استفاده کنیم. پروفسور فرانک و همکارانش از ایده هایی مانند فرضیه گایا – که نشان می دهد زیست کره به شدت با سیستم های زمین شناسی بی جان هوا، آب و زمین برای حفظ وضعیت قابل سکونت زمین در تعامل است – استفاده می کنند تا توضیح دهند که حتی یک گونه غیرفناوری نیز می تواند عقل سیاره ای را نشان دهد. اما نکته کلیدی در اینجا این است که کنش جمعی یک زندگی سیستمی ایجاد می کند که «خودپایدار» است.

پروفسور فرانک می گوید: برای مثال، بسیاری از مطالعات اخیر نشان می دهد که چگونه ریشه درختان در جنگل به شبکه های زیرزمینی به نام شبکه های میکوریزا متصل می شوند. اگر بخشی از جنگل به مواد مغذی نیاز داشته باشد، قسمت های دیگر مواد مغذی مورد نیاز برای زنده ماندن در مناطق تحت فشار را از طریق شبکه میکوریزی ارسال می کنند.

به این ترتیب جنگل زنده می ماند که به آن سیستم خودپایدار می گویند. امروزه، تمدن ما همان چیزی است که محققان آن را «تکنوسفر نابالغ» می‌نامند، مجموعه‌ای از سیستم‌ها و فناوری‌های ساخته دست بشر که مستقیماً بر روی سیاره تأثیر می‌گذارند اما از خود پشتیبانی نمی‌کنند.

به عنوان مثال، بیشتر انرژی مصرفی ما شامل سوخت های فسیلی است که اقیانوس ها و جو زمین را از بین می برد. فناوری و انرژی که ما برای زنده ماندن استفاده می کنیم، سیاره ما را نابود می کند، که به نوبه خود گونه های ما را از بین می برد.»

بنابراین برای زنده ماندن به عنوان یک گونه، باید به طور جمعی برای بهترین منافع سیاره تلاش کنیم. پروفسور فرانک افزود: “ما هنوز توانایی پاسخگویی جمعی به بهترین منافع سیاره را نداریم.” “روی زمین هوش وجود دارد، اما ذهن سیاره ای وجود ندارد.

این محققان چهار مرحله از گذشته و آینده احتمالی زمین (زیست کره نابالغ، بیوسفر بالغ، تکنوکره نابالغ و تکنوکره بالغ) را ارائه می کنند تا نشان دهند که چگونه هوش سیاره ای می تواند در آینده بلندمدت بشریت نقش داشته باشد. آنها همچنین نشان می‌دهند که چگونه این مراحل تکاملی که توسط هوش سیاره‌ای هدایت می‌شوند، می‌توانند یکی از مشخصه‌های هر سیاره در کهکشان ما باشند که حیات و تمدن تکنولوژیکی پایدار را توسعه می‌دهند.

پروفسور فرانک گفت: “سیارات از طریق مراحل “نابالغ” و “بزرگسال” تکامل می یابند و هوش سیاره ای زمانی را نشان می دهد که شما به یک سیاره بالغ می رسید. اما سوال اصلی این است که بفهمیم هوش سیاره ای در عمل چگونه به نظر می رسد و چه معنایی برای ما دارد، زیرا ما هنوز نمی دانیم چگونه به “تکنوسفر بزرگسالان” برسیم. اگرچه ما هنوز دقیقاً نمی دانیم که هوش سیاره ای چگونه می تواند ظاهر شود، محققان خاطرنشان می کنند که تکنوکره بزرگسالان شامل یکپارچه سازی سیستم های فناوری با زمین از طریق شبکه ای از حلقه های بازخورد است که یک سیستم پیچیده را تشکیل می دهد.

به عبارت ساده، یک سیستم پیچیده هر چیزی است که از اجزای کوچکتری تشکیل شده باشد که به گونه ای با هم تعامل داشته باشند که رفتار کلی سیستم کاملاً به آن تعامل بستگی دارد. نمونه هایی از این سیستم های پیچیده را می توان در جنگل ها، اینترنت، بازارهای مالی و مغز انسان یافت.

در اصل، سیستم پیچیده دارای ویژگی های کاملاً جدیدی است که هنگام تعامل با اجزای جداگانه ظاهر می شود. به عنوان مثال، تشخیص شخصیت یک فرد تنها با بررسی نورون های مغز او دشوار خواهد بود. این بدان معنی است که پیش بینی دقیق ویژگی های افرادی که ممکن است هوش سیاره ای را تشکیل دهند دشوار است.

با این حال، دانشمندان می گویند که یک سیستم پیچیده مانند هوش سیاره ای دو ویژگی تعیین کننده دارد. اول این که او به شکلی نوظهور رفتار خواهد کرد و دوم اینکه باید از خودش حمایت کند.

پروفسور فرانک گفت: “زیست کره ما میلیاردها سال پیش متوجه شد که چگونه می تواند با ایجاد سیستم هایی برای حرکت در اطراف نیتروژن و انتقال کربن به زندگی خود پناه دهد.” اکنون باید دریابیم که چگونه می‌توان همان ویژگی‌های حفظ خود را با تکنوکره برای بزرگسالان داشت.

ترجمه: مصطفی جرفی